Volksetymologie

Dit artikel gaat over een technische term in de taalkunde. Zie voor onjuiste populaire etymologieën valse etymologie.

Volksetymologie (ook gekend als Populaire etymologie, analoge hervorming, heranalyse, morfologische heranalyse of Etymologische herinterpretatie)[1] is een verandering in een woord of zin als gevolg van de vervanging van een onbekende vorm door een meer vertrouwde vorm.[2][3][4] De vorm of de betekenis van een archaïsch, vreemd of anderszins onbekend woord wordt opnieuw geïnterpreteerd als meer bekende woorden of morphemen.

De voorwaarde volksetymologie is een lening vertaling van Duits Volksetymologie, bedacht door Ernst Förstemann in 1852.[5] Folk etymologie is een productief verwerken historische taalkunde, taal verandering, en sociale interactie.[6] Heranalyse van de geschiedenis of oorspronkelijke vorm van een woord kan de spelling, uitspraak of betekenis beïnvloeden. Dit wordt vaak gezien in relatie tot leenwoorden of woorden die archaïsch of verouderd zijn geworden.

Voorbeelden van woorden die zijn gemaakt of gewijzigd door middel van folketymologie zijn de Engelse dialectale vorm sparrowgrass, oorspronkelijk uit het Grieks ἀσπάραγος ("asperges") opnieuw gemaakt door analogie met de meer bekende woorden mus en gras.[7] Zie ook de Ei Artikel voor andere voorbeelden.

Productieve kracht

De technische term "folk etymologie" verwijst naar een verandering in de vorm van een woord veroorzaakt door onjuiste populaire veronderstellingen over zijn etymologie. Tot academische taalkundigen een vergelijkende filologie ontwikkelden (nu "Vergelijkende taalkunde") en beschreef de onderliggende wetten Geluidsveranderingen, De afleiding van een woord was vooral giswerk. Speculatie over de oorspronkelijke vorm van woorden voedt op zijn beurt terug in de ontwikkeling van het woord en wordt dus een deel van een nieuwe etymologie.[8]

Een woord geloven om een ​​bepaalde oorsprong te hebben, beginnen mensen het woord uit te spreken, te spellen of anderszins te gebruiken op een manier die geschikt is voor die waargenomen oorsprong. Deze populaire etymologisatie heeft een krachtige invloed gehad op de vormen die woorden aannemen. Voorbeelden in het Engels zijn onder meer rivierkreeft of langoesten, die niet historisch gerelateerd zijn aan vis maar komen uit Middel Engels Crevis, verwant met Frans Écrevisse. Insgelijks chaise lounge, van de originele Frans Chaise Longue ("lange stoel"), is geassocieerd met het woord lounge.[9]

Gerelateerde fenomenen

Verdere informatie: Rebracketing en Backformatie

Andere soorten taalverandering veroorzaakt door heranalyse van de structuur van een woord omvatten rebracketing en backformatie.

Bij rebracketing veranderen gebruikers van de taal de locatie van een grens tussen woorden of opnieuw interpreteren of herinterpreteren morphemen. Bijvoorbeeld de Oud Frans woord of ("sinaasappelboom") komt van Arabisch النرنج een nāranj ("de oranje boom"), met de eerste n van nāranj begrepen als onderdeel van de artikel.[10] Rebracketing in de tegenovergestelde richting zag het Midden -Engels een schort worden een schort.

Bij rugformatie wordt een nieuw woord gemaakt door elementen uit een bestaand woord te verwijderen die worden geïnterpreteerd als affixen. Bijvoorbeeld, Italiaans pronuncia ('uitspraak; accent') is afgeleid van het werkwoord uitspraak ('uitspreken; uitspreken') en Engels Bewerk voortkomt uit editor.[11] Sommige gevallen van rugformatie zijn gebaseerd op folketymologie.

Voorbeelden in het Engels

In taalverandering veroorzaakt door volksetymologie verandert de vorm van een woord dat het beter overeenkomt met zijn populaire rationalisatie. Meestal gebeurt dit met unanalyseerbare vreemde woorden of met verbindingen waar het woord dat ten grondslag ligt aan een deel van de verbinding verouderd raakt.

Leenwoorden

Er zijn veel voorbeelden van woorden die zijn geleend uit vreemde talen en vervolgens veranderd door volksetymologie.

De spelling van veel geleende woorden weerspiegelt volksetymologie. Bijvoorbeeld, zijdelings geleend van het oude Frans werd verschillend gespeld aundyre of aundiren in het midden van het Engels, maar werd gewijzigd door associatie met ijzer.[12] Andere oude Franse leningen die op een vergelijkbare manier zijn gewijzigd, zijn onder meer belfry (van Berfrey) door associatie met klok, vrouw (van femelle) door mannelijk, en penthouse (van apentis) door huis. De variant spelling van drop net zo zoethout komt van de veronderstelling dat het iets te maken heeft met vloeistof.[13] Anglo-Norman licoris (beïnvloed door Licor "drank") en Laat Latijn liquide werden om soortgelijke redenen gehaald, hoewel de ultieme oorsprong van alle drie Grieks is γλυκύρριζα (glycyrrhiza) "zoete wortel".[14]

Heranalyse van leningwoorden kan hun spelling, uitspraak of betekenis beïnvloeden. Het woord kakkerlak, bijvoorbeeld, werd geleend van het Spaans Cucaracha maar werd geassimileerd met de bestaande Engelse woorden pik en kakkerlak.[15] De zin Verloren hoop Oorspronkelijk bedoeld "Storming Party, Body of Skirmishers"[16] van het Nederlands Verloren Hoop "Verloren troep". Maar verwarring met Engels hoop heeft de term een ​​extra betekenis gegeven van "hopeloze onderneming".[17]

Soms worden fantasierijke verhalen gemaakt om rekening te houden met het verband tussen een geleend woord en de in de volksmond veronderstelde bronnen. De namen van de Serviceberry, serviceboomen gerelateerde planten komen bijvoorbeeld uit de Latijnse naam sorbus. De planten werden geroepen Syrfe in het oude Engels, dat uiteindelijk werd onderhoud.[18] Fantorige verhalen suggereren dat de naam voortkomt uit het feit dat de bomen in het voorjaar bloeien, een tijd waarin predikers van het circuit de kerkdiensten hervatten of wanneer begrafenisdiensten worden uitgevoerd voor mensen die in de winter zijn gestorven.[19]

Een schijnbaar plausibele maar niet minder speculatieve etymologie verklaart de vorm van Welsh Rarebit, een gerecht gemaakt van kaas en geroosterd brood. De vroegst bekende verwijzing naar het gerecht in 1725 noemde het Welshe konijn.[20] De oorsprong van die naam is onbekend, maar vermoedelijk humoristisch, omdat het gerecht geen konijn bevat. In 1785 Francis Grose voorgesteld in Een klassiek woordenboek van de vulgaire tong dat het gerecht "een Welch Rare Bit" is,[21] Hoewel het woord zeldzaamheid was niet gebruikelijk voorafgaand aan het woordenboek van Grose. Beide versies van de naam zijn in huidig ​​gebruik; Individuen geven soms sterke meningen uit over welke versie correct is.[22]

Verouderde vormen

Wanneer een woord of een andere vorm verouderd raakt, kunnen woorden of zinnen die het verouderde gedeelte bevatten opnieuw worden geanalyseerd en gewijzigd.

Sommige Samengestelde woorden van Oud Engels werden opnieuw geanalyseerd in het midden- of modern Engels toen een van de samenstellende woorden buiten gebruik raakte. Voorbeelden zijn onder meer bruidegom uit oud Engels Brydguma "Bride-Man". Het woord Gome "man" uit het oude Engels guma raakte buiten gebruik in de zestiende eeuw en de compound werd uiteindelijk opnieuw geanalyseerd met het moderne Engelse woord bruidegom "Mannelijke dienaar".[23] Een soortgelijke heranalyse veroorzaakt bijna blind, uit oud Engels Sāmblind "halfblind" met een eens algemeen voorvoegsel sām- "semi-", om te worden geheven alsof het gerelateerd is aan zand. Het woord eiland komt voort uit oud Engels Igland. De moderne spelling met de brief s is het resultaat van vergelijking met het synoniem eiland van oud Frans en uiteindelijk als een Latinistisch het lenen van insula, hoewel de oude Franse en oude Engelse woorden niet historisch gerelateerd zijn.[24] Op dezelfde manier, de spelling van alsem werd waarschijnlijk beïnvloed door vergelijking met hout.[25][26]: 449

De zin curry gunst, wat betekent dat het flatteren, komt uit het Midden -Engels Curry Favel, "bruidegom a kastanje". Dit was een toespeling naar een veertiende-eeuwse Franse moraliteit gedicht, Roman de Fauvel, over een kastanjekleurig paard dat mannen door dubbelhartigheid corrumpeert. De uitdrukking werd opnieuw geanalyseerd in het vroegmoderne Engels in vergelijking met begunstigen al in 1510.[27]

Woorden hoeven niet volledig te verdwijnen voordat hun verbindingen opnieuw worden geanalyseerd. Het woord beschaamd was origineel schande. De oorspronkelijke betekenis van snel 'opgelost op zijn plaats' bestaat nog steeds, zoals in de samengestelde woorden standvastig en kleurrijk, maar op zichzelf vooral in bevroren uitdrukkingen zoals vastzitten, vasthouden, en Speel snel en los. De zangvogel tarwear of wit-oor is een backformatie uit het Midden-Engels whit-ers 'White Ass', verwijzend naar de prominente witte staart die bij de meeste soorten wordt gevonden.[28] Hoewel beide wit en ezel zijn gebruikelijk in het moderne Engels, de folketymologie kan zijn eufemisme.[29]

Heranalyse van archaïsche of verouderde vormen kan ook leiden tot betekenisveranderingen. De oorspronkelijke betekenis van nijnagel verwezen naar een maïs op de voet.[30] Het woord komt van oud Engels ang- + Nægel ("Anguise nagel" of "gecomprimeerde piek"), maar de spelling en uitspraak werden beïnvloed door volksetymologie in de zeventiende eeuw of eerder.[31] Daarna werd het woord gebruikt voor een tag van huid of gescheurd nagelriem vlakbij een vingernagel of teennagel.[30]

Andere talen

Verschillende woorden in Middeleeuws Latijn waren onderworpen aan folketymologie. Bijvoorbeeld het woord bredonum wat betekent dat 'beloning' werd geleend van Oude High Duits widarlōn "terugbetaling van een lening". De l → d Wijziging is te wijten aan verwarring met het Latijn donum 'geschenk'.[32][26]: 157 Evenzo, het woord baceler of bacheler (gerelateerd aan modern Engels bachelor opleiding) verwezen naar een junior ridder. Het wordt bevestigd uit de elfde eeuw, hoewel zijn ultieme oorsprong onzeker is. Tegen de late middeleeuwen werd de betekenis ervan uitgebreid tot de houder van een universitaire graad die inferieur is aan Master of Doctor. Dit werd later opnieuw gespeld baccalaureus, waarschijnlijk weerspiegelen van een valse afleiding van Bacca Laurea 'Laurel Berry', verwijzend naar de mogelijke laurierkroon van een dichter of veroveraar.[33][26]: 17–18

In de veertiende of vijftiende eeuw begonnen Franse geleerden het werkwoord te spellen Savoir ('weten') als severen Bij de valse overtuiging was het afgeleid van het Latijn schuur 'weten'. In feite komt het vandaan sapere 'wijs zijn'.[34]

Het Italiaanse woord Liocorno, wat betekent dat 'eenhoorn' voortkomt uit de 13e eeuw Lunicorno (slot 'De' + Unicorno 'eenhoorn'). Folk etymologie gebaseerd op leeuw 'Lion' veranderde de spelling en uitspraak. Dialectaal Liofante 'Elephant' werd eveneens gewijzigd van elefante door associatie met leeuw.[26]: 486

De Nederlands woord voor 'hangmat' is hangmat. Het werd geleend van het Spaans Hamaca (Uiteindelijk van Arawak amàca) en gewijzigd door vergelijking met hangen en mat, 'Hangende mat'. Duits Hängematte deelt deze folketymologie.[35]

Islambol, een volksetymologie die 'islam overvloedig' betekent, is een van de namen van Istanbul gebruikt na de Ottoman verovering van 1453.[36]

Een voorbeeld van Perzisch is het woord shatranj 'schaken', dat is afgeleid van de Sanskriet- chatur-anga ("vierarmy [game]"; 2e eeuw v.Chr.), En na het verliezen van de u tot syncope, werd chatrang in Midden -Perzisch (6e -eeuwse CE). Tegenwoordig wordt het soms gefactoriseerd als triest 'Honderd' + ranj 'zorgen, stemming' of 'honderd zorgen'.[37]

In Turkije, het politieke democratische Partij veranderde het logo in 2007 in een wit paard voor een rode achtergrond, omdat veel kiezers zijn Turkse naam zijn Folk-etymologiseerden Demokrat net zo demir kırat ("Iron White-Horse").[38]

Zie ook

Referenties

  1. ^ Cienkowski, Witold (januari 1969). "De initiële stimuli in de processen van etymologische herinterpretatie (zogenaamde folk -etymologie)". Scando-Slavica. 15 (1): 237–245. doen:10.1080/00806766908600524. ISSN 0080-6765.
  2. ^ "Folk-Etymology". Oxford Engels woordenboek (1e ed.). Oxford Universiteit krant. 1933.
  3. ^ Sihler, Andrew (2000). Taalgeschiedenis: een inleiding. John Benjamins. ISBN 90-272-8546-2.
  4. ^ Trask, Robert Lawrence (2000). Het woordenboek van historische en vergelijkende taalkunde. Psychology Press. ISBN 978-1-57958-218-0.
  5. ^ Förstemann, Ernst (1852). "Ueber Deutsche Volksetymologie". In Adalbert Kuhn (ed.). Zeitschrift für VERGLEichende Sprachforschung auf dem Gebiete des Deutschen, Griechischen und lateinischen. F. Dümmler.
  6. ^ Zie b.v.'Etymythologisch Anders en de kracht van 'lexicale engineering' in het jodendom, de islam en het christendom. Een sociaal-Philo (Sopho) logisch perspectief, door Ghil'ad Zuckermann in Verkenningen in de sociologie van taal en religie (2006), ed. door Tope Omoniyi & Joshua A. Fishman, Amsterdam: John Benjamins, pp. 237–258.
  7. ^ Anttila, Raimo (1989). Historische en vergelijkende taalkunde. John Benjamins. ISBN 90-272-3556-2.
  8. ^  Een of meer van de voorgaande zinnen bevat tekst van een publicatie nu in de publiek domein: Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Etymologie". Encyclopædia Britannica. Vol. 9 (11e ed.). Cambridge University Press. pp. 864–865.
  9. ^ Pyles, Thomas; Algeo, John (1993). De oorsprong en ontwikkeling van de Engelse taal (4e ed.). New York: Harcourt Brace Jovanovich. ISBN 0030970547.
  10. ^ "oranje n.1 en adj.1". Oxford English Dictionary Online. Oxford: Oxford University Press. 2013. Opgehaald 2013-09-30.(abonnement vereist)
  11. ^ Crystal, David (2011). Woordenboek van taalkunde en fonetiek. John Wiley & Sons. ISBN 978-1-4443-5675-5.
  12. ^ "Andiron, n.". Oxford Engels woordenboek (1e ed.). Oxford Universiteit krant. 1884.
  13. ^ Barnhart, Robert K. (1988). The Barnhart Dictionary of Etymology. H.W. Wilson. p. 593. ISBN 978-0-8242-0745-8. De ontwikkeling van laat Latijn Liquiritia werd gedeeltelijk beïnvloed door het Latijn Liquēre 'stromen', in verwijzing naar het proces van de behandeling van de wortel om zijn extract te verkrijgen.
  14. ^ "Zuivere zoethout, n.". Oxford Engels woordenboek (1e ed.). Oxford Universiteit krant. 1903.
  15. ^ "Kakkerlak, n.". Oxford Engels woordenboek (1e ed.). Oxford Universiteit krant. 1891.
  16. ^ Brown, Lesley (ed.). 2002. Korter Oxford English Dictionary, Vol. 1, a - m. 5e ed. Oxford: Oxford University Press, p. 1600.
  17. ^ "Forlorn Hope, n.". Oxford Engels woordenboek (1e ed.). Oxford Universiteit krant. 1897.
  18. ^ "Serve, n1". Oxford Engels woordenboek (1e ed.). Oxford Universiteit krant. 1912.
  19. ^ Small, Ernest (2013). Noord -Amerikaanse Cornucopia: top 100 inheemse voedselplanten. CRC Press. p. 597. ISBN 978-1-4665-8594-2.
  20. ^ Byrom, John (1854). The Private Journal and Literary Restins of John Byrom. Chetham Society. p.108.
  21. ^ Grose, Francis (1785). Een klassiek woordenboek van de vulgaire tong. S. Hooper. p. 133.
  22. ^ "Welsh Rabbit, Welsh RareBit". Merriam Webster's Dictionary of English Usage. 1994. p. 952. ISBN 978-0-87779-132-4.
  23. ^ Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Bruidegom". Encyclopædia Britannica (11e ed.). Cambridge University Press.
  24. ^ Wedgwood, Hensleigh (1862). Een woordenboek van Engelse etymologie: E - P. Trübner. p. 273.
  25. ^ Harper, Douglas. "alsem". Online Etymology Dictionary. Opgehaald 2017-01-05.
  26. ^ a b c d Smythe Palmer, Abram (1882). Folk-etymologie: een woordenboek van verbale corrupties of woorden verdraaid in vorm of betekenis, door valse afleiding of verkeerde analogie. Johnson herdruk.
  27. ^ Martin, Gary (2017). "De betekenis en oorsprong van de uitdrukking: 'curry gunst'". Zin Finder.
  28. ^ "White-Ear". Merriam Webster online. Opgehaald 5 januari 2017.
  29. ^ "Tarwear". Merriam Webster online. Opgehaald 13 mei 2010.
  30. ^ a b "nijnagel". Merriam Webster online. Opgehaald 5 januari 2017.
  31. ^ Harper, Douglas. "nijnagel". Online Etymology Dictionary. Opgehaald 2017-01-05.
  32. ^ "Guerdon". Oxford Engels woordenboek (1e ed.). Oxford Universiteit krant. 1900.
  33. ^ Brachet, Auguste (1882). Een etymologisch woordenboek van de Franse taal: bekroond door de Franse academie. Clarendon Press. pp. 46–47.
  34. ^ Singleton, David (2016). Taal en het lexicon: een inleiding. Londen: Routledge. p. 141. ISBN 978-1-317-83594-3.
  35. ^ "Hängematte". Wörterbuch Deutsch. Oktober 2016. Opgehaald 2017-01-31.
  36. ^ Necdet Sakaoğlu (1993). "İstanbul'un Adları". Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi (in het Turks). Kültür Bakanlığı. pp. 253–255. ISBN 978-975-7306-04-7.
  37. ^ A. C. Burnell; Henry Yule (11 januari 1996). Hobson-Jobson: Woordenlijst van informele Anglo-Indiase woorden en zinnen. Taylor & Francis. p. 779. ISBN 978-1-136-60331-0.
  38. ^ Kaplan, Sam (2006). De pedagogische staat. Stanford University Press. p. 172. ISBN 0-8047-5433-0.

Verder lezen